نظام هاي رايج بازنشستگي در دنيا

نظام بازنشستگي بر اساس مزاياي تعريف شده

در اين نظام، پرداخت از طرف صندوق به فرد در دوران بازنشستگي، بر اساس حقوق دوران اشتغال و غالباً ميانگين سالهاي آخر خدمت و در مواردي با اعمال ضريبي خاص و با لحاظ شدن سالهاي پرداخت کسور بازنشستگي محاسبه مي شود. روشي که صندوق در اين نظام به منظور پرداخت حقوق بازنشستگي انجام مي دهد، Pay As You Go ويا به اختصار PAYG ناميده مي شود. به عبارت ديگر شيوه تامين منابع مالي لازم به منظور پرداخت حقوق بازنشستگي، شيوه PAYG است. در اين شيوه پرداخت، کسور بازنشستگي يک نسل، صرف پرداخت مستمري بازنشستگي نسل قبل مي شود. از اين رو اين نظام DB را به نام DB-PAYG نام گذاري کرده اند.لازم به ذکر است که اين نظام، سنتي ترين نظام بازنشستگي در جهان مي باشد.

نظام بازنشستگي بر اساس کسور تعريف شده

در اين نظام، مستمري هاي پرداختي به فرد، بر اساس کسور پرداخت شده در سالهاي خدمت با لحاظ شدن سود حاصل از سرمايه گذاري ها و يا نرخ تورم محاسبه مي شود. شيوه تامين منابع مالي لازم به منظور پرداخت حقوق بازنشستگي در اين نظام ممکن است به صورت ذخيره اي کامل ( Fully Funded) ويا به اختصار FF و يا به صورت PAYG باشد. در شيوه FF که نخستين بار در شيلي در سال 1982 و با تبديل نظام DB-PAYG به DC-FF شکل گرفت،کسور بازنشستگي افراد ( سهم کارمند و کارفرما ) در حساب هاي شخصي آنها ثبت و بر روي کسور جمع آوري شده، توسط مديريت صندوق سرمايه گذاري انجام شده و در آغاز بازنشستگي سهم هر فرد از منابع موجود مشخص مي شود اما در شيوه DC-PAYG پرداخت حقوق بازنشستگي بر اساس کسور بازنشستگي بوده اما تامين منابع مالي نظام به صورت PAYG است. بدين معني که هر چند کسور بازنشستگي ( سهم کارمند و کارفرما ) در حساب هاي شخصي افراد به صورت اسمي ثبت مي شود، اما کسور به جاي انباشته شدن و سرمايه گذاري بر روي آنها، صرف پرداخت مستمري بازنشستگان ( شاغلين در دوره قبل ) مي شود.

نظام هاي بازنشستگي چند رکنی

نظام هاي بازنشستگي ( با حق بيمه ) روشي براي تامين حقوق دوران بازنشستگي است. در اين روش، حقوق دوران بازنشستگي از چند نظام فرعي تر و مستقل از هم تامين مي شود. هر چند که از منظر تامين اجتماعي و يا منظر بازنشستگي، مي توان ارکان فرعي متفاوتي را براي اين منظور لحاظ کرد، اما از نظر حقوق بازنشستگي که اساس آن از حق بيمه عايد مي شود، مي توان به سه رکن متداول اشاره کرد.
رکن اول
رکن اول از نظام هاي بازنشستگي براي بيشتر کشورها براساس مدل DB-PAYG و براي برخي از کشورها با پيروي از مدل شيلي، بر اساس مدل DC-FF است. مشترک شدن در اين رکن، اجباري، حق بيمه ثابت، مديريت آن در حالت DB-PAYG دولتي و در حالت DC-FF خصوصي و يا دولتي است.
رکن دوم
بخش ديگري از درآمدهاي دوران بازنشستگي توسط رکن دوم تامين مي شود. نظام اين رکن بر اساس مدل DC-FFو مديريت آن با بخش خصوصي است. مشارکت در اين رکن در بيشتر موارد اجباري است. وجود اين رکن، همراه با رکن اول که مکمل دريافت هاي بازنشستگي است، حاوي برتري هاي چشمگيري از جمله انگيزه براي مشارکت بيشتر، انباشت سرمايه، بازدهي بالا و بي تاثير بودن تغييرات جمعيتي است. اين ويژگي مثبت باعث شده تا بسياري از کشورهاي پيشرفته، از رکن دوم به عنوان رکني اجباري و مکمل رکن اول استفاده کنند. اگر اين رکن توسط بخش خصوصي اداره شود، نظارت و بررسي عملکرد اين رکن با دولت است.
رکن سوم
رکن سوم بر مبناي DC-FF شکل مي گيرد و مشارکت در آن هميشه اختياري است. نرخ حق بيمه در اين رکن متغير، اختياري و مزاياي حاصل از مشارکت در آن بر اساس جدول مرگ و مير تنظيم مي شود.مزاياي حاصل از مشارکت در اين رکن، به صورت يکجا و در مواردي به صورت مستمري به ذينفع پرداخت مي شود. مديريت در اين رکن با شرکت هاي بيمه اي خصوصي است.